İNŞAAT MUHASEBESİNDE  KDV UYGULAMASI

İBRAHİM SADİ ERK

YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR

                Bilindiği üzere inşaat müteahhitleri,  taahhüdü altında inşa ettikleri  inşaatların muhasebe kayıtlarını ayrı ayrı defterde kayıt altına alabileceği gibi tamamını tek bir defterde ayrı ayrı hesaplarda takip edebilmektedirler. İnşaatlara ait hesapların aynı defterde ayrı ayrı hesaplarda tutulması halinde uygulamada çeşitli sorunlar ve karışıklıklar da doğmaktadır. Ayrıca aynı müteahhidin aynı unvan altında  inşaat işinin yanı sıra başka bir işle de iştigal etmesi halinde kayıtların aynı defterde tutulmasında hiçbir sakınca olmamasına rağmen uygulamada çeşitli sorunlarla karşılaşılabilmektedir.

             Sorunlardan biri ortak giderlerin dağıtılması, diğeri de bu ortak giderlere ait Katma Değer  Vergisinin inşaatlara ve iştigal edilen diğer işlere göre bölüştürülmesidir. 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun 43.maddesinde yapılan açıklama aşağıdaki şekildedir;

“Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde veya bu işlerin diğer işlerle birlikte yapılması halinde müşterek genel giderler ve amortismanlar aşağıdaki esaslara göre dağıtılır:

1.   (30.12.2003 tarih ve 25332 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 5024 sayılı Kanunun 7 nci maddesiyle değişen ve 01.01.2004 tarihinden geçerli olarak yürürlüğe giren şekli.) Yıl içinde birden fazla inşaat ve onarma işinin birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler bu işlere ait harcamaların (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde düzeltilmiş tutarlarının) enflasyon düzeltmesine tâbi tutulmuş tutarlarının birbirine olan nispeti dahilinde;

2.   (30.12.2003 tarih ve 25332 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 5024 sayılı Kanunun 7 nci maddesiyle değişen ve 01.01.2004 tarihinden geçerli olarak yürürlüğe giren şekli.) Yıl içinde tek veya birden fazla inşaat ve onarma işinin bu madde şümulüne girmeyen işlerle birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler, bu işlere ait harcamalar ile diğer işlere ait satış ve hasılat tutarlarının (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde bunların düzeltilmiş tutarlarının) birbirine olan nispeti dahilinde;

Birden fazla inşaat ve onarma işlerinde veya bu işlerle sair işlerde müştereken kullanılan tesisat, makine ve ulaştırma vasıtalarının amortismanları, bunların her işte kullanıldıkları gün sayısına göre.”

                 Yukarıdaki kanun  maddesinde ortak giderlerin nasıl dağıtılacağı şeklinde açıklama net bir şekilde anlatılmıştır. Dağıtım yapılırken giderlerin nasıl dikkate alınacağı  aşağıdaki örnekte  açıklanmıştır.

Firmanın cari yıl inşaat giderleri aşağıdaki gibidir:

A İNŞAAT GİDERLERİ             1.000.000.-TL

B İNŞAATI GİDERLERİ               400.000.-TL

C İNŞAATI GİDERLERİ               600.000.-TL

TOPLAM İNŞAAT GİDERİ     2.000.000.-TL

ORTAK GİDERLER TOPLAMI    100.000.-TL

100.000.-/2.000.000.- x 1.000.000.- = 50.000.-TL A inş.ortak gider payı

100.000 .-/2.000.000.-x    400.000. -= 20.000.-TL B inş.ortak gider payı

100.000.-/2.000.000.-x    600.000.- =  30.000.-TL C inş. Ortak gider payı

 Yukarıdaki örnekte açıklanan müteahhit firma, inşaat işinin yanında ayrıca inşaat malzemesi işi ile de iştigal ediyorsa dağıtım aşağıdaki şekilde yapılacaktır.

Firmanın cari yıl inşaat giderleri ile malzeme satış hasılatı aşağıdaki gibidir:

A İNŞAAT GİDERLERİ             1.000.000.-TL

B İNŞAATI GİDERLERİ               400.000.-TL

C İNŞAATI GİDERLERİ               600.000.-TL

İNŞ.MLZ.SATIŞ HASILATI         500.000.-TL

TOPLAM                                 2.500.000.-TL

ORTAK GİDERLER TOPLAMI    100.000.-TL

100.000.-/2.500.000.- x 1.000.000.- = 40.000.-TL A inş.ortak gider payı

100.000 .-/2.500.000.-x    400.000. -= 16.000.-TL B inş.ortak gider payı

100.000.-/2.500.000.-x    600.000.- =  24.000.-TL C inş. Ortak gider payı

100.000.-/2.500.000.-x    500.000.- = 20.000.-TL İnş.Mlz.satışı O.G.Payı

                Ortak giderlerin dağıtımının yanında bu ortak giderlere ait KDV.nin de dağıtımının yapılması gerekmektedir.Çünkü bir çok inşaatın hak ediş tutarlarına uygulanan KDV oranı ve net 150 m2 den büyük meskenler ile işyerlerinin satışında uygulanacak KDV oranı % 18 olmasına rağmen , Konut yapı kooperatiflerine yapılan inşaat ve onarım işleri ile net 150 m2 den küçük meskenlerin satışında uygulanan KDV oranı  ise % 1 dir. (Konut Yapı Kooperatiflerinin kanunda ve tebliğde yazılı şartları  taşıması koşulu ile % 1 KDV oranı uygulanabilir) Bazı inşaatlarda  KDV oranının % 1 olarak hesaplanması , indirim yolu ile giderilemeyen KDV.nin iadesi konusunu da gündeme getirmektedir. (KDVK  Madde 29/2)

                 Aşağıda tarih ve sayısı  yazılan  KDV sirkülerinin yayınlanmasını müteakip tüm İndirilecek KDV ve Yüklenilen KDV listelerinin SM ve SMMM ‘ler tarafından hazırlanıp  internet ortamında firmanın bağlı bulunduğu Vergi Dairesi Müdürlüğüne elektronik ortamda bildirilmesi zorunluluğu getirilmiştir.Bu listelerin girişinin elektronik ortamda yapılabilmesi için meslek mensubunun şifresi geçerli olmamaktadır.Dolayısı ile firmaların yetkilileri tarafından   bağlı bulundukları Vergi Dairesi Müdürlüklerinden kendilerine ait şifre almaları gerekmektedir.

A.  Giriş

Katma değer vergisi iade talepleri ile ilgili olarak vergi dairelerince şu anda VEDOP üzerinden manüel olarak yapılan ve oldukça uzun zaman alan kontroller, vergi dairelerinin kırtasiyecilikten ve bir kısım formalitelerden kurtarılması, iade işlemlerine hız kazandırılması, KDV iade işlemleri açısından asgari bir standart getirilmesi ve uygulama birliğinin sağlanması amacıyla Başkanlığımızca hazırlanan KDV İadesi Risk Analizi Projesi sayesinde elektronik ortamda yapılacak, mükelleflerin elektronik ortamda gönderecekleri belgeler esas alınarak özet bir rapor halinde vergi dairesinin kullanımına sunulacaktır.

Bu itibarla, KDV mükellefleri Ocak/2010 vergilendirme döneminden itibaren gerçekleşen iade hakkı doğuran işlemleri için geçerli olmak üzere bu işlemlerine yönelik iade taleplerinde, indirilecek ve yüklenilen KDV listeleri ile satış faturaları listesini ve iade için ibrazı istenilen durumlarda gümrük (çıkış) beyannamesi listesini internet vergi dairesi üzerinden göndereceklerdir.

B.  Kapsam

1.   İşlemler Bakımından

KDV Kanununun;

(8/2) maddesi uyarınca fazla ve yersiz ödenen vergilerden,

(9/1) maddesi ile Bakanlığımıza tanınan yetki kapsamında getirilen sorumluluk uygulamalarından,

(29/2) maddesi uyarınca indirimli orana tabi işlemlerden,

32 nci maddesine göre de bu maddede sayılan istisna kapsamındaki işlemlerden

kaynaklanan KDV iade taleplerinde, "indirilecek KDV listesi", "yüklenilen KDV listesi" ve "satış faturaları listesi" ile iade için ibrazı istenilen durumlarda "gümrük (çıkış) beyannamesi listesi"nin elektronik ortamda alınması uygun görülmüştür.

2.   Mükellefler Bakımından

KDV mükelleflerinin tamamı yukarıda belirtilen iade taleplerini bu uygulama kapsamında yapacaklardır.

C.  Diğer Hususlar

1.   Söz konusu listelere, fatura düzenleme limitinin altında kalsa dahi her bir belge kaydedilecektir.

2.   Aynı mükelleften yapılan alımlar belge bazında bu listelere ayrı ayrı girilecektir.

3.   İade talebine ilişkin olarak ibrazı gereken ve bu listelerin dışında kalan diğer belgelerin önceden olduğu gibi vergi dairesine intikal ettirilmesi gerekmektedir.

4.   Elektronik ortamda alınan indirilecek ve yüklenilen KDV listeleri ile satış faturaları listesinin ve iade için ibrazı istenilen durumlarda gümrük (çıkış) beyannamesi listesinin ayrıca kağıt ortamında verilmesine gerek bulunmamaktadır.

5.   Bu mükelleflerin iade taleplerinin, iade için aranılan diğer tüm belgelerin vergi dairesine ibraz edildiği tarih itibarıyla geçerlilik kazanacağı tabiidir.

6.   Vergi daireleri, mükelleflerin iade taleplerini iade için gerekli belgelerin tümü ve elektronik ortamda alınacak, sistem tarafından üretilecek KDV İadesi Kontrol Raporu çerçevesinde değerlendirerek ilgili KDV Genel Tebliğlerinde belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde sonuçlandıracaktır.

7.   Bu listelerin doldurulmasında uyulacak kurallara internet vergi dairesinden ulaşılması mümkündür.

Duyurulur.”

                 İnşaatların başlama tarihi ile bitiş tarihi arasındaki zaman uzadıkça ilgili sirkülere göre hazırlanması zorunlu olan  İndirilecek ve Yüklenilen KDV listelerinin hazırlanması da zulüm haline gelecektir.Dolayısı ile meslek mensubu arkadaşların  ilgili KDV kayıtlarının  yapılması sırasında  kendilerine kolaylık sağlaması  için 191-İndirilecek KDV hesabını planlayarak kayıt altına  almasında fayda vardır. Bu konudaki şahsi görüşüm şu şekildedir..Bir firmada kaç adet inşaat varsa 191-İndirilecek KDV hesabına  bir adet fazla muavin hesap  açılması ve  bu fazla açılan muavin hesaba da ortak giderlere ait KDV.nin kaydedilmesi yerinde olacaktır.Şöyle ki;

191-İNDİRİLECEK KDV HESABI

191-01 -  A İNŞAATI İNDİRİLECEK KDV HESABI

191-02 -  B  İNŞAATI İNDİRİLECEK KDV HESABI

191-03 -  C  İNŞAATI İNDİRİLECEK KDV HESABI

191-99 -  ORTAK GİDERLERE AİT  İNDİRİLECEK KDV HESABI

             İlk kayıtların planlaması bu veya buna benzer şekilde yapılması halinde , ortak giderlere ait KDV nin dağıtımı da indirilecek ve yüklenilen KDV listelerinin de hazırlanması da kolay olacaktır. Ortak giderlere ait KDV toplamının dağıtımı da ortak giderlerin dağıtım anahtarı ile aynı şekilde yapılacak olup hesaplama yapıldıktan sonra her inşaatın ilgili KDV hesabına kayıt yapılarak ortak giderlere ait KDV hesabı kapatılabilir.Yıl bazında düşünecek olursak 191-İNDİRİLECEK KDV hesabının toplamı İndirillecek KDV listesini, 191-01  A  İNŞAATI İNDİRİLECEK KDV HESABI’ nın toplamı  A inşaatına ait yüklenilen KDV listesini , 191-02 -  B  İNŞAATI İNDİRİLECEK KDV HESABI’ nın toplamı  B inşaatına ait yüklenilen KDV listesini, 191-03 -  C  İNŞAATI İNDİRİLECEK KDV HESABI’ nın toplamı  C inşaatına ait yüklenilen KDV listesini  verecektir.

            Sözkonusu İndirilecek ve Yüklenilen KDV listeleri , KDV iadesinin talep edildiği ayda elektronik ortamda firmaların bağlı bulundukları  vergi dairesi müdürlüklerine  bildirilecektir.

            Türkiye’de kullanılan muhasebe programlarının bir çoğu Windows tabanlı olup raporların Excel’e aktarılması  kolay olmaktadır.191 hesaptaki kayıtların Excel’e aktarılmasından sonra “gib.gov.tr” sitesinde yayınlanan  indirilecek KDV ve Yüklenilen KDV listelerinin formatları indirildikten sonra  aktarılan bu listelerin istenilen formatta hazırlanması çok daha kolay olacaktır.